Black Friday (Kara Cuma) Nedir? Neden Kara Cuma Deniyor?

Black Friday (Kara Cuma), başta ABD olmak üzere birçok ülkede Şükran Günü’nün (Thanksgiving Day) ertesi sabahında başlayan bir alışveriş çılgınlığı sezonudur. Black Friday gününde birçok mağaza alışveriş sezonu dönemini kâra dönüştürmek ve elindeki ürünlerini tüketmek adına erkenden mağazalarını açar ve yüksek oranlarda indirimler sunar. Bu indirimler sayesinde mağaza sahipleri sezon içinde elinde kalması muhtemel ürünler başta olmak üzere, birçok ürünün tamamını satarak sezonu kârlı bitirmeyi hedefler. Dolayısıyla tüketicileri alışveriş çılgınlığı ve izdihama sürükleyen oranlarda (yüzde 90’a varan) indirimler yapılır.

Black Friday günü hiçbir ülkede resmi tatil olarak kutlanmamaktadır. Buna rağmen bazı organizasyonlar, gün içinde ulaşımın sıkıntılı olacağı ve çalışanlarının birer alışverişçi olduğunu göz önünde bulundurarak Black Friday gününü tatil etmektedir. 2000’li yıllara kadar fiziksel mağazalar üzerinden devam eden bu alışveriş çılgınlığı internet ortamına da sıçramıştır. Black Friday’in ertesi günü Cyber Monday adı verilen ve yalnızca internet alışverişlerindeki dev indirimleri takip eden bir başka alışveriş sezonu açılır.

Satıcılar için oldukça kârlı bir fırsat olan Black Friday’in katılımcı sayısı 2013 ve 2014 ile birlikte doruk noktasına ulaşmıştır. Mağazaların bir çoğu günün erken saatlerinde kepenklerini kaldırmakta, kimi mağazalar Black Friday’in bir gün öncesinden (Şükran Günü) indirimlerini halka sunarak satış sezonunu değerlendirmektedir.

Neden Kara Cuma Deniyor?

Black Friday veya Kara Cuma adının 1950’lere kadar uzanan tarihi bir geçmişi vardır. Kara Cuma ismi ilk defa Philadelphia’daki polisler tarafından bu yıllarda düzenlenen alışveriş etkinliklerindeki kaos ortamı ve trafiğini betimlemek amacıyla kullanılmıştır. Oluşturulan uzun araç kuyrukları Philadelphia’daki şehiriçi trafiğini felç etmiş ve caddelerde birbiri ardına park edilmiş uzun araç kuyrukları oluşturulmuş. Yüksek indirim oranları için mağazalara akın eden insan kalabalığın bir sonucu olarak trafik kazaları ve şiddet olayları da kaçınılmaz hale gelmiştir. Şehirdeki tüm polis memurlarının bu kaos ortamını kontrol altına alması ve iş yüklerinin hat safhalara ulaşması “Kara Cuma” benzetmelerini yapmalarına neden olmuştur.

Kara Cuma’nın ilk defa resmi kayıtlara geçmesi ise yine Philadelphia’daki ender bulunan posta pullarının satıldığı Earl Apfelbaum mağazasının reklam kampanyası olmuştur. Kara Cuma adının popüler şekilde kullanımı 2000’li yılların başından sonra gerçekleşmiştir.

İleri sürülen tezlerin aksine Kara Cuma tanımlaması dini görüşlerin karalanması amacı gütmemektedir. Tarih boyunca birçok defa kırılma noktası günlerine “Kara” anlamına gelen “Black” yakıştırılması yapılmıştır. Buna örnek olarak:

• Black Monday (Kara Pazar) - 19 Ekim 1987: Dow Jones’in borsa endeksinin yüzde 22 kayıp yaşamasıyla, borsada bir gün içinde yaşanan en büyük düşüş günüdür.
• Black Thursday (Kara Perşembe) - 24 Ekim 1929: Tarihsel açıdan Büyük Buhran’ın başlamasıyla birlikte borsanın çöküşe geçmesinin başlangıcıdır.
• Black Friday (Kara Cuma) - 24 Eylül 1869: Tarihi açıdan ABD’deki altın piyasasının çöküşünü sembolize etmek amacıyla kullanılmıştır. O zamanlar altın herkes için birincil takas aracıydı. Altın rezervinin sıkıntıya düşmesi sonucunda birçok yatırımcı iflas etmiş ve bu olayın gerçekleştiği güne Kara Cuma anlamına gelen Black Friday benzetmesi yapılmıştır.

Ülkemizde Black Friday/Kara Cuma’nın dini bir saldırı olarak atfedilmesinin bir sonucu olarak Black Friday indirimleri ülkemizde Muhteşem Cuma, Çılgın Cuma, Harika Cuma vb adlar altında sunulmaktadır.